Dalende inkomsten, toch vooruit: interview wethouder Wilbach
Landgraaf moet elk jaar een meerjarige sluitende begroting opstellen. Dit jaar vraagt dat proces extra aandacht, omdat gemeenten vanaf 2026 minder geld van het Rijk ontvangen. Wethouder Financiën Christian Wilbach vertelt hoe Landgraaf met zorgvuldige keuzes zorgt voor gezonde financiën: nu en in de toekomst.
Waarom moet de gemeente elk jaar een meerjarige sluitende begroting opstellen?
“Zo zorgen we dat we nu niets besluiten wat later geldproblemen geeft. Het helpt ons dus om goede keuzes te maken. Bij een sluitende begroting zijn de inkomsten en uitgaven in balans. Simpel gezegd: we zorgen ervoor dat we niet meer geld uitgeven dan er binnenkomt. Een meerjarige begroting laat zien of plannen voor de komende jaren betaalbaar blijven.”
Wat maakt het dit jaar zo uitdagend om de begroting in balans te brengen?
“Ons inkomen bestaat voor het grootste gedeelte uit geld dat we krijgen van de Rijksoverheid. De komende jaren wordt dat bedrag flink lager. Daarom moeten we ervoor zorgen dat we de kosten omlaag brengen.”
De jaarrekening 2024 laat een positief resultaat zien en toch moet Landgraaf bezuinigen. Hoe zit dat?
“In 2024 hielden we 6,5 miljoen euro over. Geld dat je in een jaar overhoudt is een eenmalige meevaller. Dat kun je niet gebruiken om je begroting sluitend te maken. Dat komt doordat je er niet van uit mag gaan dat je elk jaar zoveel geld overhoudt. Als het een keer tegenzit, zou je zelfs een tekort kunnen hebben.
Vergelijk het met een huishouden. Je krijgt 100 euro voor je verjaardag. Als je elke maand 100 euro nodig hebt voor boodschappen, kun je dat niet blijven betalen met het geld dat je voor je verjaardag hebt gekregen. Na één maand is het geld op, maar je moet nog steeds boodschappen doen.
Zo werkt dat ook met de vaste lasten van de gemeente. Die lopen gewoon door. Sterker nog: we hebben te maken met inflatie. Alles wordt duurder. Dat merken niet alleen onze inwoners, wij als gemeente merken dat ook. De prijs voor goederen of materialen die we nodig hebben voor de aanleg van wegen stijgt bijvoorbeeld. Alles wordt duurder, terwijl onze inkomsten lager worden.”
Hoe kiest u dan waar u op gaat besparen?
“Wij hebben ervoor gekozen om dat zorgvuldig aan te pakken. We vroegen onze ambtenaren om elke mogelijke besparing in beeld te brengen. Daarbij waren er geen heilige huisjes. Alles mocht worden voorgesteld. Uiteindelijk zijn er meer dan honderd besparingsvoorstellen bedacht. We hebben aan de fracties van de gemeenteraad gevraagd wat ze van die voorstellen vonden. Bij elk voorstel konden ze aangeven of ze het ermee eens waren, het oneens waren of er neutraal tegenover stonden.”
Wat betekenen de bezuinigingen voor de inwoners?
“Bezuinigen is nooit leuk. We hebben voorstellen gedaan waarbij we sommige interne budgetten verminderen of schrappen. We doen ons best om de gevolgen voor inwoners te beperken. Maar sommige bezuinigingen raken hen helaas wel.
De kosten van de Wmo blijven stijgen. Voor de gemeente wordt het steeds moeilijker om die te betalen. Een belangrijk voorbeeld is de hulp in het huishouden. Het is moeilijk om die zorg goed te organiseren. Er zijn wachtlijsten en er is te weinig personeel. We willen dat de zorg betaalbaar blijft en dat mensen de hulp blijven krijgen die ze nodig hebben.
We hebben daarom voorgesteld om de basishulp aan te passen. Mensen krijgen dan één keer per twee weken hulp in plaats van elke week. Wel is die hulp dan langer per keer. Mensen die vanwege hun gezondheid één keer per week hulp nodig hebben, blijven die hulp krijgen. We kijken per persoon wat nodig is.
We begrijpen dat dit voor veel mensen een grote verandering is. Tegelijkertijd willen we hiermee 1,8 miljoen euro besparen én wachtlijsten verkorten. Minder reistijd per hulp betekent dat we de beschikbare mensen efficiënter kunnen inzetten.”
Per wanneer gaat deze verandering in?
“We voeren deze aanpassing niet meteen door. De gemeenteraad heeft ons namelijk gevraagd om samen met zorgaanbieders te onderzoeken of er een andere manier is om dit bedrag blijvend te besparen. Dat kan misschien door de uitvoering bij de hulp van de huishouding anders aan te pakken, of door het plan stap voor stap in te voeren. Samen met de zorgaanbieders willen we de beste manier vinden, omdat we weten dat dit een grote verandering is voor sommige inwoners.
In 2026 betalen we het bedrag dat we moeten besparen daarom één keer uit de algemene reserve. Dat is te vergelijken met de spaarpot van de gemeente. Dat kan omdat er genoeg geld in deze reserve zit.”
Er is ook geld gereserveerd voor het accommodatiebeleid en een nieuw poppodium. Waarom is juist voor die twee gekozen?
“Het accommodatiebeleid is iets dat lange tijd aandacht heeft van de gemeenteraad. Sommige accommodaties redden het niet meer op eigen kracht. De gemeenteraad wil in dit dossier de regie houden. We weten dat er dit jaar nog een besluit over genomen moet worden. Daarom is daarvoor alvast geld opzijgezet.
Voor het nieuwe poppodium was het eigenlijk simpel: dat is hard nodig, omdat de Oefenbunker is afgebrand. Het nieuwe gebouw wordt multifunctioneel en biedt ruimte aan verschillende gebruikers. Naast de Oefenbunker krijgen ook dansschool Slide en SMK Muziek & Dans er een plek.”
Ziet u de toekomst met vertrouwen tegemoet?
"Zeker. We stonden voor flinke financiële uitdagingen, maar we hebben die zorgvuldig aangepakt. We denken vooruit, maken scherpe keuzes en werken goed samen met de raad, onze ambtenaren en partners. Zo zorgen we niet alleen voor een financieel gezonde gemeente, maar blijft Landgraaf voor onze inwoners ook een fijne woonplaats met goede voorzieningen."