Natuurvriendelijk isoleren

Steeds meer mensen isoleren hun woning om energie te besparen. Goed voor de portemonnee én het klimaat. Maar wist u dat bij het isoleren van uw spouwmuur en/of dak en het vervangen van kozijnen kwetsbare dieren zoals huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen onnodig kunnen worden verstoord of zelfs gedood, en dat dat wettelijk is verboden?

Onder daken en in spouwmuren van woningen leven allerlei vogels en vleermuizen, vaak zonder dat u het weet. Bij het isoleren van de spouwmuur spuit het isolatiebedrijf isolerend materiaal in de spouw. Daarbij worden dieren vaak gedood en hun verblijfplaatsen verdwijnen. Daarom wordt in het hele land op dit moment gewerkt met de werkwijze ‘Natuurvriendelijk Isoleren’. Hierbij krijgen de dieren de kans weg te vliegen vóórdat het isolatiebedrijf isoleert. Voor de dieren worden nieuwe verblijfplaatsen gemaakt. En u kunt uw woning laten isoleren zonder dat u een vergunning nodig heeft. Zo bespaart u energie én beschermt u de natuur en het klimaat.

Ook in de gemeente Landgraaf wordt gewerkt met de aanpak ‘Natuurvriendelijk Isoleren’. Binnen deze aanpak is de gemeente verplicht om nieuwe kraamverblijven te plaatsen voor vleermuizen. Hoeveel en voor welke soort is bepaald door de provincie. Hierom worden medio 2025 vleermuiskasten aan verschillende gebouwen in de gemeente gehangen.

Voordelen voor verduurzaming

Door natuurvriendelijk te isoleren, mogen er in Landgraaf een (beperkt) aantal woningen geïsoleerd worden, zonder dat degene die zijn woning isoleert hiervoor een omgevingsvergunning van de provincie nodig heeft. Ook de isolatiebedrijven moeten werken via aanpak voor natuurvriendelijk isoleren. Zij houden de woningen die zij isoleren bij in een landelijke meldingsapplicatie. Hier houdt de provincie toezicht op.

De natuurkalender en het 'natuurvrij' maken van de woning

Door natuurvriendelijk te isoleren mag het hele jaar door worden geïsoleerd, maar alléén als het gebouw vooraf ‘natuurvrij’ is gemaakt. Natuurvrij maken betekent dat de beschermde vleermuizen en vogels vóór het isoleren de kans krijgen om te vertrekken uit de spouw of van onder het dak. Het isolatiebedrijf maakt bijvoorbeeld de openingen onder de dakrand dicht of plaatst flappen voor openingen in de spouwmuur. De vogels en vleermuizen kunnen dan nog wel naar buiten vliegen, maar niet meer terug naar binnen.

Isolatiebedrijven mogen de woning niet het gehele jaar door natuurvrij maken, ze zijn verplicht te werken volgens de natuurkalender Natuurkalender - Natuurvriendelijk isoleren. De WoonWijzerWinkel Limburg WoonWijzerWinkel, de grootste duurzaamheidswinkel van Nederland of een isolatiebedrijf dat natuurvriendelijk isoleert vertelt u hier graag meer over.

Na het natuurvrij maken mag het isolatiebedrijf de woning op de gebruikelijke manier isoleren. De Natuurvriendelijk Isoleren-aanpak kan gebruikt worden tot en met 2026. Lees meer over Natuurvriendelijk Isoleren op de website Natuurvriendelijk isoleren.

Een Soortenmanagementplan voor de gemeente Landgraaf

Om een huis te isoleren waar mogelijk vogels of vleermuizen wonen, heeft u een omgevingsvergunning nodig van de provincie Limburg. Zelf een vergunning aanvragen kan, maar het onderzoek naar beschermde dieren dat daarbij hoort kost veel tijd en geld. Daarom vragen steeds meer gemeenten een omgevingsvergunning aan voor een bepaald gebied binnen de gemeente. Ook de gemeente Landgraaf is van plan een omgevingsvergunning aan te vragen, voor het bebouwd gebied van de gemeente. Onder andere iedereen met een koopwoning straks van deze vergunning gebruik maken.

Om deze vergunning te kunnen aanvragen heeft de gemeente een ‘Soortenmanagementplan’ nodig. Dit is een gemeentebreed plan dat wordt opgesteld op basis van uitgebreid onderzoek naar de aanwezigheid van wettelijk beschermde vleermuizen en vogels en hun leefgebieden binnen de gemeente. In het plan staan maatregelen, regels en afspraken die van toepassing zijn op isolatie, (ver)bouw, renovatie en sloop. Het doel hiervan is het voorkomen van schade aan de beschermde soorten en het behoud van hun leefomgeving. Nationaal Soorten Management BV begint in opdracht van de gemeente Landgraaf in 2025 met het opstellen van een Soortenmanagementplan voor het bebouwde gebied in de gemeente. Op deze pagina houden wij u hierover op de hoogte.

Het maken van een Soortenmanagementplan duurt zo’n 1,5 jaar. In de tussentijd, als het onderzoek voor een Soortenmanagementplan is begonnen, mag de gemeente bij de provincie een omgevingsvergunning aanvragen voor 2 jaar. Hiermee kunnen nog steeds maar een beperkt aantal koopwoningen geïsoleerd worden, maar al meer dan met de aanpak ‘Natuurvriendelijk Isoleren’. De tijdelijke vergunning is niet voor gestapelde woningen, huurwoningen en/of utiliteitsgebouwen.

Dankzij het Pré-Soortenmanagementplan en later het Soortenmanagementplans is een vergunning per woning of gebouw straks niet meer nodig.

Welke beschermde vleermuizen en vogelsoorten worden onderzocht?

Het onderzoek richt zich met name om de volgende beschermde gebouw- en spouwminnende soorten:

Nestlocaties en essentieel leefgebied van huismussen;
Nestlocaties van huiszwaluwen en gierzwaluwen;
Verblijfplaatsen, vliegroutes en foerageergebieden van gebouwbewonende
vleermuizen.

Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?

Voor het onderzoek naar de aanwezige diersoorten en hun leefgebieden binnen de gemeente wordt onder meer buiten gemeten. Hiervoor worden sensoren ingezet die (ultrasone) geluiden kunnen meten. Deze worden bevestigd aan lantarenpalen. Hiermee wordt de activiteit van vleermuizen in kaart gebracht. Deze sensoren worden na ongeveer 5 dagen weer verwijderd. De sensoren leggen geen beelden vast of nemen andere omgevingsgeluiden op.

Nadat de verzamelde gegevens zijn geanalyseerd, worden ogen het veld ingestuurd (experts, ecologen), om de gegevens die verzameld zijn via de sensoren te controleren. En om de verblijfplaatsen, met name de kraam- en massaverblijfplaatsen van de vleermuizen, vast te leggen. Ook worden de aantallen en broedplaatsen van huismussen, huiszwaluwen, boerenzwaluwen en gierzwaluwen bepaald.